Geschiedenis van ons gilde:
Op 5 oktober 1840 werd door 43 personen het Gilde opgericht door voor het merendeel Kaatsheuvelnaren. Men stelde een reglement op en stelde zich onder de bescherming van de Heilige Johannes de Doper. (Johannes de Doper is nu ook ons gilde logo)
Het Gilde nam deze Heilige in zijn onthoofding als schutspatroon aan en zou de naam gaan voeren van St. Jan Baptist Kaatsheuvel. In het eerste artikel van het reglement werd de doelstelling van het gilde vermeld, namelijk bevordering van de goede zaken en het genot van gepast en onschuldig vermaak.
Jaarlijks zou er in de kermis week of op een ander dag een solemnele H. mis geschieden ter ere van het Gilde. Hierover vinden we in het reglement: “Al wie na klokslag van het bepaalde uur in de kerk komt verbeurd 25 cent en wie de H. mis verzuimt 50 cent, terwijl hij die zich zonder uiterste noodzaak verwijdert alvorens de kerkelijke diensten geheel en al geëindigd zijn of wie zich tijdens de diensten in een herberg begeeft of gedurende de optocht zich verwijdert een boete van 25 cent zal verbeuren.””
Als eerste hoofdman werd aangesteld Gerardus van Dortmond en zeven jaar later zou hij zijn functie overdragen aan zijn zoon Pieter van Dortmund. Toen deze later benoemd werd tot burgemeester van Loon op Zand, was het gilde uiteraard aanwezig om deze feestelijkheden luister bij te zetten. Onder zijn hoofdmanschap beleefde het gilde zijn grootste bloei en werd het 50 jarig bestaan op uitbundige wijze gevierd.
Al op 21 februari 1840 werd er ter bevordering van de bloei van het Gilde een muziek afdeling opgericht, later zou hier de Harmonie Euphonia uit ontstaan. Welke op 1 september 1969 samen met Apollo en St. Jan opging in de Koninklijke Erkende Harmonie Kaatsheuvel.
Na het overlijden van hoofdman Pieter van Dortmund kwam het gilde in een neerwaartse spiraal terecht, door het ontbreken van enkele boeken tot 1937 is er helaas weinig bekend over deze periode van het gilde. Echter dankzij de inzet en volharding van H. van Balkom werd het gilde voor inslaping behoed.
De jaren hierop zouden met name de schuttersactiviteiten door het bijkomen van enkele leden zich snel weer ontwikkelen. In 1958 werd men door uitbreiding van De Efteling gedwongen het schietterrein in de tuin van het Café-Restaurant de Steenbakker te verlaten en zich te vestigen aan de overkant van de toenmalige provinciale weg. Het 125 jarig bestaan werd in 1965 groots gevierd met de organisatie van een groots concours.
Drie jaar later kwam het gilde in een nieuwe periode van bloei, wanneer men voor het eerst sinds 1947 overgaat tot de verschieting van het Koningschap. 1978 was het jaar van de jubilarissen L. van Berkel en H. van Balkom werden met hun respectievelijk 50- en 40-jarig jubileum gehuldigd. Uit handen van de burgemeester ontving hij de eremedaille in zilver verbonden aan de Orde van Oranje Nassau. in het jaar dat hij eigenaar werd van het gildehuis de Steenbakker, melde hij zich als 20 jarig aan bij het gilde. Ook de heer van Balkom werd koninklijk onderscheiden, Bertus kreeg op 28 april 1978 de zilvergouden Medaille van de Kring Maasland uitgereikt door de toenmalige secretaris van de Kring, dhr. Toorians. Een tweede hoogtepunt die dag was het aanbieden van het nieuwe gildevaandel gemaakt door de Heusdense kunstenares mevr. Lelieveld-van Lanschot.
Enkele maanden later kreeg het gilde uit handen van de jubilarissen een nieuw hoofdmanschild aangeboden. Door de gildebroeder dhr. J. Dapper werden in datzelfde jaar twee koperen Gildetrommen vervaardigd. Deze trommen, met een door de koperslager De Laat uit Den Bosch voorziene ornamenten, hebben inmiddels diverse bekroningen in de wacht gesleept. Enkele jaren later moest het gilde noodgedwongen door aanleg van de nieuwe provinciale weg (N261) hun schietterrein nabij de Steenbakker verlaten.
Na enkele jaren zoeken naar een nieuw schietterrein werd zelfs in naast gelegen dorpen geen geschikt terrein gevonden. Gezien de weinige medewerking en bereidwilligheid van de toenmalige Gemeente en het niet kunnen vinden van een terrein werd er besloten om over te gaan op een ander Gilde wapen. Gepaard gaande met het verlies van leden werd er gekozen om te gaan schieten met de kruisboog zowel op de wip als op de 20 meterbaan. Uiteindelijk werd op Sportpark Eikendijk in Kaatsheuvel een geschikt terrein gevonden. Met hulp van de leden, werden enkele voormalige noodlokalen van een school uit Loon op Zand naar Kaatsheuvel gehaald en omgebouwd tot het Gildehuis.
In het gildehuis werd een 10 meter baan aangelegd voor het schieten met de Luchtbuks. Een discipline die men al heel wat jaren beoefende in Sporthal de Werft in Kaatsheuvel, zowel in wedstrijd als in concours verband. Met het plaatsen van twee schutsbomen en de aanleg van een deels overdekte 20 meter kruisboog baan was het gildehuis klaar voor gebruik. De jaren hierop maakte het gilde een stabiele periode door en het leden aantal steeg. Er werd begonnen met de volledige overkapping en automatieschering van de 20 meter baan. In 2001 werden de vijf volautomatische kruisboogbanen ingehuldigd en in gebruik genomen in de aanwezigheid van de wethouder van sport en welzijn en Pastoor Groos, die deze dag vereerd werd met de benoeming tot gildeheer. De laatste jaren kende het gilde een groot verloop zowel binnen de leden als het bestuur.
Enkele leden legden hun functie zowel binnen het bestuur als het gilde neer, waardoor het gilde voor een groot probleem kwam te staan. Een korte tijd hierop in Augustus 2008 legde Hoofdman M. Goorden zijn functie neer en beëindigde zijn lidmaatschap. Met een jong bestuur in de leeftijd van 20 tot 50 jaar en een ledengroep die er voor wil gaan en de traditie in ere wil houden is het Gilde klaar voor de toekomst.
In 2016 werd besloten om een nieuwe discipline te introduceren, namelijk het schieten met een Handboog op een buiten baan (15 meter). In de maanden hieropvolgend werd door een aantal gilde leden een handboog baan gebouwd. Deze is in gebruik genomen om tijdens de zomerdagen meer variatie te hebben in de buiten activiteiten.
Beschermheilige St.Jan de Doper
Het gilde sint Jan de Doper is opgericht in 1840. Het gilde is nauw verwant aan de kerk, dikwijls waren de pastoors der parochie lid van het gilde. Tijdens de oprichting van het Kaatsheuvelse gilde stelde men zich onder de bescherming van de Heilige Johannes de Doper, nam die heilige in zijn onthoofding als schutspatroon aan en zou steeds de naam voeren van Sint Jan Baptist Kaatsheuvel.
Het onder bescherming van een Heilige stellen heeft uiteraard alleen een symbolische betekenis. Ten tijde van het ontstaan van de schuttersgilden werd het daagse leven volledig bepaald door de kerk, door christelijk denken, dat de gewone mensen duidelijk afhankelijk en ondergeschikt maakte aan het goddelijke, het heilige, het uitverkorene.
Het werken en doen van alle dag werd er door bepaald. Men had overal heiligen voor. Voor kwalen, noden, gevaren, bekoringen enz. Het lag dus voor de hand dat ook de gilden zich opstelden onder een passende heilige schutspatroon. Mede daarom gaf men de gilden namen welke te maken hadden met het Rooms Katholieke geloof.
Aangezien onze parochie ook de naam van sint Jan had werd ook het gilde die naam gegeven. Sint Jan wordt in twee hoedanigheden vereerd. Dat is ten eerste als Sint Jan Baptist. Een ander woord voor Baptist is Doper. Hij doopte de volgelingen van Jezus waardoor de gedoopten christenen werden. Vandaar dat hij in die hoedanigheid vaak afgebeeld wordt met een schelp.
De schelp werd gebruikt bij het dopen om water te scheppen uit de Jordaan en over de hoofden van de mensen te sprenkelen. De tweede hoedanigheid waarin hij afgebeeld wordt is als Sint Jan in zijn Onthoofding. Het betreft hier een en dezelfde persoon.
Hij was een leeftijdgenoot van Jezus en leefde dus ruim 2000 jaar geleden. Zijn feestdag wordt gevierd op 24 juni (geboorte) en 29 augustus (onthoofding). Hij was de zes maanden oudere achterneef van Jezus. Door prediken en dopen bereidde hij de komst van de Messias voor. Hij doopte in het jaar 30 ook Jezus zelf in de Jordaan.
Hij leefde sober, boetvaardig en bescheiden, “niet waardig de schoenriem los te maken van Hem, Jezus, die sterker is dan ik.” Toen hij koning Herodes verwijten maakte over zijn onwettig samenwonen met Herodias werd hij gevangen genomen. Als beloning voor de verleidelijke dansen door Herodias’ dochter Salome kreeg zij op influistering van Herodias, nog tijdens het feest, Johannes zijn hoofd op een schotel. Door de Hospitaalridders is hij de patroon van de ziekenverplegers en wordt aangeroepen tegen stuipen, hoofdpijn, blikseminslag.
Hij wordt afgebeeld als een blote, bebaarde jongeman, gekleed in lamsvacht of kemelsharen kleed; met kruisstaf, boek en lam. Ook op het Gildevaandel van het Kaatsheuvels gilde Sint Jan staan beiden attributen afgebeeld. De doopschelp en de zilveren schaal met zijn hoofd. Ook staat er op afgebeeld bijenkorf, omdat hij lang leefde in de woestijn en zich voedde met honing. Ook op beide gildetrommen van Sint Jan is zijn beeltenis prachtig in het geel koper uitgedreven.
Eens per jaar houden alle gilden hun gildedagen. Een onderdeel van zo’n dag is de optocht, waarbij alle gilden gejureerd werden en men extra punten kan verdienen door in de optocht een afbeelding van de patroonheilige uit te beelden of mee te voeren. De best beoordeelde gilden ontvangen dan een zilveren schild.
Het gilde Sint Jan Kaatsheuvel koos er een twintig jaar geleden (1995) voor om de Haarsteegse beeldhouwer, Andre van Bokhoven, een beeldje van St. Jan te laten maken voor in de optocht. Sindsdien wordt het bij elke optocht meegevoerd. Tussentijds prijkt het beeldje in de kantine van het gilde.